Календарьдагы Дата

Билгесез солдат.
Кемнеңдер улы яки абыйсы...
АБРАМОВ АНДРЕЙ КУЗЬМИЧ,
кесә 27. 12. 1942 Югары Ослан РВК, рядовой, 84 зсп, 31 сд, Суслонгер ст., ЦАМО ф.8369, т. 86623, 26 йорт.
ВАСИЛЬЕВ ДМИТРИЙ ДЕНИС УЛЫ,
1905, Гаврилково авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 02. 1943, Мари Эл, Суслонгер ст., 696575 о., 30 йорт.
ВОХМИН ВАСИЛИЙ СЕМЕНОВИЧ,
1896, Волково авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 111 зсп, 01 һәлак булган. 09. 1942, Мари Эл, Суслонгер ст., 99350, 9 йорт.
ДЕНИСОВ МИХАИЛ РОМАН УЛЫ,
1904, Юмат авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 11 кеше һәлак булган. 1941, Мари Эл, Суслонгер ст., 102973, 3 йорт.
БОРИСОВ ВАСИЛИЙ ГРИГОРЬЕВИЧ,
1910, Ташевка авылы, моб. 26. 08. 1941 Югары Ослан РВК, кр-ц, Суслонгер) әйләнеп кайта.
БАКАНОВ МИХАИЛ ВАСИЛЬЕВИЧ,
1924, Югары Ослан авылы, моб. Югары Ослан РВК, к.с.т, 01.10.1943, Суслонгер ст., МАССР, 977520, 579.
ӘЙДӘП БАРУЧЫ КИҢӘШЧЕ,
1908, Суыксу авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 31 зсбр, 21 кеше һәлак булган. 10. 1942, Мари АССР, Суслонгер ст., 11003258.
НИКОЛАЕВ ДМИТРИЙ ЕФИМ УЛЫ,
1908, Югары Ослан авылы, моб. Юдин РВК, кр-ц, 31 зсбр, 13 һәлак булган. 01.1942. Мари АССР, Суслонгер ст., 11003727
ӘЙДӘП БАРУЧЫ КИҢӘШЧЕ,
1899, Сәет авылы, моб. 10.1941 Югары Ослан РВК, с-т, 48 минбр ст., 25 адп РГК, бүләкләре: «Сугышчан казанышлары өчен " медале (09.05.1945), Суслонгер, дем. 1945.
МОРОЗОВ ТИМОФЕЙ ВАСИЛЬЕВИЧ,
1899, Рус Макылы авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 84 зсп, 22 ярадан үлә. 01. 1942, Мари АССР, Суслонгер ст.
ПЕЧЕНКИН ДМИТРИЙ ЯКОВЛЕВИЧ,
1897, Новлянка авылы, моб. Югары Ослан РВК, 31 зсбр, 27 кеше һәлак булган. 01.1942, Мари Эл, Суслонгер ст., 11003258
ОРЛОВ ПЕТР НИКИФОР УЛЫ,
1899, Татар Борнашы авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 12 кеше һәлак булган. 1941, Мари Эл, Суслонгер ст., 18004, 665.
КАЗАНЛЫЛАР ВАСИЛИЙ ПЕТРОВИЧ,
1897, Куралово авылы, моб. Югары Ослан РВК, кр-ц, 111 зсп, 31 зсб, 11 кеше һәлак булган. 03 . 1942, Мари Эл, Суслонгер ст., 99350, 9 йорт.
БОЛОНИН И. Е.,
1906, Патрикеево, кр-ц, Мари Эл, Суслонгер ст.һәлак була.
ӘЙДӘП БАРУЧЫ КИҢӘШЧЕ,
1914 Югары Ослан р-ны, Карагуҗа авылы, Казан шәһәре Киров РВК, кр-ц, һәлак була, 01.1943, Марий Эл, Суслонгер ст., 977520, 826.
САПАТОВ АЛЕКСАНДР ВАСИЛЬЕВИЧ,
1925, Патрикеево авылы, моб. Тәмте РВК, кр-ц, 313 сд, 1941 елның 11 декабрендә вафат була. Мари Иле, Мари Эл Республикасының Моркино кл.
СЕРЕГИН МАТВЕЙ ФИЛИПП УЛЫ,
1903, Каинки авылы, моб. Югары Ослан РВК, ст-на, 111 зсп, 12.02.1942, Марий Эл, Суслонгер ст., оп һәлак була. 102973, 2 йорт
ӘЙДӘП БАРУЧЫ КИҢӘШЧЕ,
1905, Зорька (Осинники), Тәмте РВК, 111 зсп, 10.1941, Марий Эл, Суслонгер ст., 102973, 2 нче йорт.
ӘЙДӘП БАРУЧЫ КИҢӘШЧЕ,
1925, Егидерево авылы, Тәмте РВК, 31 зсбр, 12.1943, Марий Эл, Суслонгер ст., 11001521
ӘЙДӘП БАРУЧЫ КИҢӘШЧЕ,
1902, Сәет авылы, моб. Биектау РВК, 111 зсп, 31 зсбр, 30.01.1942, Марий Эл, Суслонгер ст., оп һәлак булган. 102973, 3
Сезнең алда егерме якташыбызның фамилияләре бар. Аларның һәлак булу урыны-МАССР, Суслонгер ст. Үлем вакыты, нигездә, 1941-1942 елның кышы. Бу урын өчен – Суслонгер, дип бер тапкыр гына язмаган идек инде. Сугыш башланганда Мари, Киров, Пермь, удмурт һ.б. урманнарда хәрби уку лагерьлары оештырыла башлады. Алар бу вакытта Баренцевтан алып Кара диңгезгә кадәр фронтта сугышкан Кызыл Армия сугышчыларын әзерләү өчен оештырыла.
Суслонгер турында без бүген Николай Сорокиннан Аның «Мәңгелек Идел» трилогиясендә, табиб Әнәс Закировның «Суслонгер һәм Сурок хәрби шәһәрләрен медицина белән тәэмин итү тарихы», Виктор Астафьевның «Черная яма» романының беренче өлешендә «каһәрләнгән һәм үтерелгән» һәм башка авторларның әсәрләрендә укый алабыз.
Шулай итеп, сигез дистә елга якын язмышлары онытылып барган Кызыл армия сугышчыларының үлеменең сәбәбе нидә соң? Әнисен, хатынын, балаларын көттек... Хәзер берәүләр юк инде, ә икенчеләре күптән картайган. Алар якыннары турында берни дә белми. Алар җир өстенә бернинди җир өстенә кермәде, хәбәрсез югалган дип хәбәрләрен күрмиләр. Алар яшәде һәм вафат булды.
Бу темага музей дәресе. Билгесез Солдат көне алдыннан (3 нче декабрь) Югары Ослан урта мәктәбенең 10 нчы сыйныф укучылары өчен «безнең Хәтер музеенда»узды. Яшьләр бу хакта белергә тиеш. Балаларга лагерь урынында табылган солдат көнкүреше әйберләре дә тәкъдим ителде.