Террорчылык акты янаганда эш итү буенча гражданнарга киңәшләр

Әлеге киңәшләрнең максаты гражданнарга экстремаль һәм гадәттән тыш хәлләрдә дөрес ориентлашырга һәм эш итәргә ярдәм итү, шулай ук җинаятьләрне тикшерүгә ярдәм итүче шартлар булдыруны тәэмин итү.

ШАРТЛАТКЫЧ БУЛЫРГА МӨМКИН ШИКЛЕ ӘЙБЕРНЕ ТАБУ

Соңгы вакытта гражданнарның шартлаткыч җайланмалар булырга мөмкин булган шикле әйберләрне табу очраклары еш теркәлә. Мондый әйберләрне транспортта, баскычларда, фатир ишекләре янында, учреждениеләрдә һәм җәмәгать урыннарында табалар. Аларны тапкач, үзеңне ничек тотарга? Нинди чаралар күрергә?

Әгәр дә табылган әйбер бу урында булырга тиеш түгел дип уйлыйсыз икән, бу фактны игътибарсыз калдырмагыз.

Әгәр дә Сез җәмәгать транспортында онытылган яки хуҗасыз әйберне тапсагыз, якындагы кешеләрдән сорагыз. Аның кем икәнен һәм кем аны калдыра алганын ачыкларга тырышыгыз. Әгәр хуҗа билгеләнмәгән булса, табыш турында шунда ук шоферга (машинистка) хәбәр итегез.

Әгәр дә сез өегезнең подъездында билгесез әйбер тапсагыз, күршеләрдән сорагыз, бәлки ул аларга карый. Әгәр хуҗасы билгеләнмәгән икән, табыш турында шунда ук милиция бүлегенә хәбәр итегез.

Әгәр дә сез учреждениедә билгесез әйберне тапсагыз, шунда ук администрациягә яки сакчыга табыш турында хәбәр итегез.

Барлык санап үтелгән очракларда:

кагылмагыз, хәрәкәт итмәгез, табылган әйберне ачмагыз;
предметны ачыклау вакытын билгеләгез;
кешеләр табыштан мөмкин кадәр ераграк китсен өчен, мөмкин булганның барысын да эшләргә тырышыгыз;
оператив тикшерү төркеме килүен көтегез (онытмагыз, сез бик мөһим шаһит);
Онытмагыз: предметның тышкы кыяфәте аның чын максатын яшерә ала. Шартлаткычлар өчен камуфляж буларак иң гадәти көнкүреш әйберләре кулланыла: сумкалар, пакетлар, тартмалар, уенчыклар һ. б.

Әти-әниләр! Сез балаларыгызның тормышы һәм сәламәтлеге өчен җаваплы. Балаларга аңлатыгыз, урамда яки подъездда табылган теләсә нинди әйбер куркыныч тудырырга мөмкин.

Шартлаткычлар булырга мөмкин булган табышлар яки шикле әйберләр белән үзегез бернинди чаралар күрмәгез - бу аларның шартлавына, күп санлы корбаннарына һәм җимерелүенә китерергә мөмкин.

ЭВАКУАЦИЯ ТУРЫНДА МӘГЪЛҮМАТ АЛУ

Эвакуация турында хәбәр шартлаткыч җайланма табылган һәм террорчылык акты нәтиҗәләрен бетергән очракта гына түгел, ә янгын, табигать афәтләре һәм башкалар вакытында да килә ала.

Хакимият яки хокук саклау органнары вәкилләреннән эвакуация башлануы турында хәбәр алгач, тынычлык саклагыз һәм аларның боерыкларын төгәл үтәгез.

Әгәр сез фатирда булсагыз, түбәндәге адымнарны үтәгез:

Шәхси документлар, акча, кыйммәтле әйберләр алыгыз;
Электр, су һәм газны сүндерегез;
Олы яшьтәге һәм авырган кешеләрне эвакуацияләүдә ярдәм итегез;
Йозакка керү ишеген ябыгыз - бу фатирны талаучыларның үтеп керүеннән саклаячак.
Куркуга, ачулануга һәм ашыгуга юл куймагыз. Бинадан оешкан рәвештә чыгыгыз.

Җаваплы затлар рөхсәтеннән соң гына ташландык бүлмәгә кире кайтыгыз.

Онытмагыз, күп кешеләрнең тормышы һәм сәламәтлеге сезнең эшләрегезнең эзлеклелегенә һәм төгәллегенә бәйле булачак.

ХАЛЫК АРАСЫНДА ҮЗ-ҮЗЕҢНЕ ТОТУ

Кешеләр күп булудан сакланыгыз.
Бу вакыйгаларны карарга теләсәгез дә, халыкка кушылмагыз.
Әгәр дә алар халык арасында булса, сезне алып барырга рөхсәт итегез, ләкин аннан чыгарга тырышыгыз.
Тирән сулыш алыгыз һәм кулларыгызны терсәкләрегезгә бөкләгез, күкрәк читлеге кысылмасын өчен.
Озын һәм зур кешеләрдән, зур әйберләр һәм зур сумкалар булган кешеләрдән ерак булырга омтылыгыз.
Ничек кенә булмасын, аякта калырга тырышыгыз.
Кулларыгызны кесәләрегездә тотмагыз.
Хәрәкәт иткәндә, аякларыгызны мөмкин кадәр югарырак күтәрегез, аякларыгызны тулы аякка куегыз, орлыкламагыз, тавыкларга күтәрелмәгез.
Әгәр дә бәрелеш куркыныч характер алган икән, шунда ук, уйланмыйча, теләсә нинди йөкдән, бигрәк тә озын билбаулы сумкадан һәм шарфтан Азат булыгыз.
Әгәр дә берәр нәрсә ташланса, күтәрү өчен иелмәгез.
Әгәр дә сез егылсагыз, мөмкин кадәр тизрәк аякка басарга тырышыгыз. Кулларыгызга таянмагыз. Бер мизгелгә булса да аяк астына яки носкига басарга тырышыгыз. Таяныч табып," суга төшегез", аякларыгыз белән җирдән кискен этеп.
Әгәр дә сез торып баса алмыйсыз икән, бөреләнегез, башыгызны кулларыгыз белән саклагыз, ә кулларыгыз белән башыгызны каплагыз.
Кешеләр белән тулган бүлмәгә эләккәч, экстремаль хәл килеп чыкканда кайсы урыннарның иң куркыныч булуын алдан билгеләгез (стадиондагы секторлар арасындагы юллар, концерт залларындагы пыяла ишекләр һәм бүлгеләр һ.б.), запас һәм авария чыгу юлларына игътибар итегез, аларга уйланып юл ясагыз.
Халык арасыннан зал почмакларында яки стеналар янында яшеренү җиңелрәк, әмма аннан чыгуга барып җитү авыррак.
Паника булганда, тынычлыкны һәм хәлне аек бәяләү сәләтен сакларга тырышыгыз.
Митингта катнашучыларга "кызыксыну өчен" кушылмагыз. Башта митингның санкцияләнгәнме-юкмы икәнен белегез, моның өчен чыгыш ясаучылар агитация ясый.
Теркәлмәгән оешмаларга кермәгез. Мондый оешмаларның чараларда катнашуы җинаять җәзасына китерергә мөмкин.
Массакүләм чуалышлар вакытында катнашучылар һәм тамашачылар төркеменә кермәскә тырышыгыз. Сез махсус подразделение сугышчыларының гамәлләренә эләгә аласыз.
ТОТКЫНЛЫККА АЛУ

Һәр кеше, очраклы рәвештә, җинаятьчеләрнең тоткыны була ала. Шул ук вакытта җинаятьчеләр сәяси максатларга ирешүгә, йолым алуга һ. б. ирешә ала.

Барлык очракларда да сезнең тормышыгыз террорчылар өчен аукционга әйләнә.

Кулга алу транспортта, учреждениедә, урамда, фатирда булырга мөмкин.

Әгәр дә сез тоткын булып калсагыз, түбәндәге тәртип кагыйдәләрен үтәргә киңәш итәбез:

көтмәгәндә хәрәкәт итү яки тавыш террорчылар тарафыннан каты каршылыкка китерергә мөмкин. Террорчыларны корал куллануга этәрә торган һәм кеше корбаннарына китерә торган гамәлләргә юл куймагыз;
террорчыларга күз бәйләвечләре, кляплар, култыклар яки баулар кулланырга әзер булыгыз
авырлыкларны, мыскыллауларны һәм кимсетүләрне кичерегез, җинаятьчеләрнең күзләренә Карамагыз (нервлы кеше өчен бу агрессиягә сигнал), үзегезне чакыручан тотмагыз;
каршылык күрсәтергә тырышмагыз, кирәкмәгән батырлык күрсәтмәгез, бандитны коралсызландырырга яки чыгу яки тәрәзә янына чыгарга тырышыгыз;
әгәр дә сез тоткын дип әйтеп, бүлмәдән чыгарга мәҗбүр ителсәгез, каршылык күрсәтмәгез;
әгәр сезнең белән балалар булса, алар өчен куркынычсыз урын табыгыз, аларны очраклы пулялардан сакларга тырышыгыз, мөмкин булса алар янында булыгыз;
кирәк булганда җинаятьчеләрнең таләпләрен үтәгез, аларга каршы килмәгез, тирә-юньдәгеләрнең һәм үз тормышыгызны куркыныч астына куймагыз, истерика һәм паникага юл куймаска тырышыгыз;
медицина ярдәме кирәк булганда, бандитларны борчымыйча тыныч һәм кыска сөйләгез, рөхсәт алганчы бернәрсә дә эшләмәгез.
ОНЫТМАГЫЗ: СЕЗНЕҢ МАКСАТ-ИСӘН КАЛУ

Игътибарлы булыгыз, җинаятьчеләрнең билгеләрен, аларның йөзләренең үзенчәлекле үзенчәлекләрен, киемнәрен, исемнәрен, кушаматларын, мөмкин булган җәрәхәтләрен һәм татуировкаларын, сөйләм үзенчәлекләрен һәм тәртипләрен, сөйләшү темаларын һ. б. истә тотарга тырышыгыз.

Онытмагыз, сезнең кулга алуыгыз турында хәбәр алгач, махсус хезмәтләр инде эшли башлады һәм сезнең Азат ителүегез өчен кирәкле бар нәрсәне эшләячәк.

Махсус хезмәтләр сезнең Азатлык операциясен үткәргәндә түбәндәге таләпләрне төгәл үтәгез:

идәндә йөзегезне аска таба ятыгыз, башыгызны кулларыгыз белән каплагыз һәм хәрәкәт итмәгез;
бернинди очракта да махсус хезмәт хезмәткәрләренә яки алардан качмагыз, чөнки алар сезне җинаятьче дип уйларга мөмкин;
мөмкинлек булса, ишек һәм тәрәзә ачкычларыннан ерак торыгыз.
Әгәр сезне тоткын итеп алсалар, онытмагыз, үз тәртибегез Сезнең белән мөгамәлә итүгә тәэсир итә ала.

Тынычлык һәм тотнаклык саклагыз. Нәрсә булганын ачыклагыз
Каршылык күрсәтү яки аннан баш тарту карары акыллы булырга һәм террорчыларның өстен көчләренең куркынычларына туры килергә тиеш.
Каршылык күрсәтмәгез. Бу тагын да көч куллануга китерергә мөмкин.
Сак булыгыз. Тавышларга, хәрәкәтләргә һ. б. игътибар итегез.
Психик күнегүләр ясагыз.
"Спартан" яшәү шартларына әзер булыгыз:
ризык һәм яшәү шартлары җитәрлек түгел;
туалет уңайлыклары җитәрлек түгел.
Мөмкинлек булса, шәхси гигиена кагыйдәләрен үтәгез.
Сәламәтлек белән бәйле проблемалар булганда, кирәкле даруларны үзегез белән алып китүегезгә инаныгыз, сакчыларга сәламәтлек белән бәйле проблемалар турында хәбәр итегез, кирәк булганда медицина ярдәме күрсәтүне яки дарулар бирүне сорагыз.
Сезнең документлар, телефон номерлары һәм башкалар барлыгын аңлатырга әзер булыгыз.
Аңыңны йомшартырга ирек бирмә. Мөмкин булган күнегүләр программасын эшләгез (психик һәм физик). Хәтерне гел өйрәтегез: тарихи даталарны, таныш кешеләрнең фамилияләрен, телефон номерларын һ.б. искә төшерегез. көч һәм бүлмә киңлеге рөхсәт иткәнчә, күнегүләр ясагыз.
Сакчылардан укырга, язарга, шәхси гигиена чараларын кулланырга мөмкинме дип сорагыз.

Туганнарыгыз белән телефон аша сөйләшергә мөмкинлек бирелсә, үзегезне кулда тотыгыз, еламагыз, кычкырмагыз, кыскача һәм асылда сөйләшегез. Сакчылар белән элемтәгә керергә тырышыгыз. Аларга Сез дә кеше икәнегезне аңлатыгыз. Аларга гаилә әгъзаларының фотоларын күрсәтегез. Аларны алдарга тырышмагыз.

Әгәр сакчылар элемтәгә кермәсә, үзегез белән сөйләшегез, шигырьләрне ярты тавыш белән укыгыз яки җырлагыз.

Үткән көннәрне спичкалар, ташлар яки стенадагы сызыклар белән билгеләп, вакытны исәпләгез.

Әгәр дә сез берәр бүлмәдә бикләнгән булсагыз, кемнеңдер игътибарын җәлеп итәргә тырышыгыз. Моның өчен тәрәзә пыяласын ватыгыз һәм ярдәмгә чакырыгыз, спичкалар булганда кәгазьне яндырыгыз һәм янгын сенсорына якынрак китерегез һ. б.