Финанс пирамидасына ничек кермәскә
Һәрвакыт җиңел һәм тиз акча вәгъдә итүче күп кенә схемалар булган, әмма аларның барысы да законлы һәм ышанычлы түгел. Күпләр финанс пирамидалары турында хәтерли яки ишетә, иң шау – шулы проектларның берсе-МММ, Властелина, Селенгның Рус йорты, Хопер-Инвест һ. б. әле онытылмаган.
Бүген алар 30 ел элек булганнан аерылып торырга мөмкин. Мәсәлән, супердоход алу кыйммәтле товар сатып алу, акцияләр сатып алу яки онлайн-уенда яки лотереядә катнашу өчен кэшбэкның зур процентын, шулай ук инвестиция эшчәнлеген имитацияләүче күп кенә башка формаларны гарантияли.
Финанс пирамидасына кермәү-керемнәрен арттырырга карар иткән кешенең мөһим бурычы.
«Финанс пирамидасы» билгеләрен ачыклау өчен Россия Банкы берничә гомуми билге билгеләде:
1) Россия ФКЦБ/ФСФР яки Россия Банкының акча җәлеп итү буенча эшчәнлекне гамәлгә ашыруга лицензиясе булмау;
2) базар дәрәҗәсеннән берничә тапкыр югары керем вәгъдәсе;
3) керемнәрне гарантияләү (бу кыйммәтле кәгазьләр базарында тыелган);
4) массакүләм мәгълүмат чараларында, югары табыш вәгъдә иткән Интернет челтәрендә зур реклама;
5) оешманың финанс хәле турында мәгълүматның булмавы;
6) яңа катнашучыларга элек башка кертемчеләр керткән акчалардан акча түләү;
7) үз төп чараларының, башка кыйммәтле активларның булмавы;
8) оешма эшчәнлегенең төгәл билгеләмәсе юк.
Ләкин бу билгеләрнең булуы теге яки бу оешманы «финанс пирамидасы»на кертү турында берсүзсез (хатасыз) нәтиҗә ясау өчен җитәрлек нигез булып тормый. Хокук саклау һәм күзәтчелек органнары өчен алар мондый билгеләргә ия булган оешмага карата тикшерү чаралары үткәрү өчен сигналларның берсе генә булып тора.
Югарыда әйтелгәннәрне исәпкә алып, Бәлагә эләкмәс өчен түбәндәге мөһим кагыйдәләрне үтәргә кирәк:
1. Табыш тәкъдим итүче компания (оешма) турында мәгълүматны өйрәнегез. Бу финанс оешмасын Россия Банкы реестрында табыгыз. Әгәр оешма реестрда булмаса, ул легаль булмаган рәвештә эшли. Товарлар яки хезмәтләр җитештерүче һәм инвесторларны турыдан-туры җәлеп итүче финанс булмаган компанияләр, һәм кооперативларның кайбер төрләре Россия Банкы реестрында булырга тиеш түгел. Ул аларның эшен контрольдә тотмый, һәм сез аларга үз акчаларыгызны ышанып куркыныч астына куясыз.
2. Компаниянең шикле оешмалар исемлегендә булмавына инаныгыз. Россия Банкы Пирамида билгеләре булган компанияләрне һәм интернет-проектларны ачыклый һәм алар турында мәгълүматны үз сайтында бастыра. Шикле юридик затларның һәм алар эшләгән брендларның исемнәрен, сайтларының адресларын игътибар белән тикшерегез. Әгәр дә Сезне кызыксындырган компанияне исемлектә тапсагыз, аңа акча салу бернинди дә акланмаган куркыныч түгел.
3. Юридик затларның бердәм дәүләт реестрында (ЕГРЮЛ) мәгълүматны тикшерегез. Федераль салым хезмәте сайтында компания турында мәгълүматны өйрәнегез. Бәлки, компания күптән түгел генә теркәлгәндер акча җыю алдыннан, аның минималь устав капиталы һәм бердәнбер оештыручысы бар. Аннары сез аңа акчагызны ышанып бик куркыныч астына куясыз. Оешманың төп эшчәнлегенә игътибар итегез. Әгәр ул азык-төлек һәм эчемлекләр белән тәэмин итү буенча эшчәнлек буларак теркәлгән булса, ә криптовалютага инвестицияләр тәкъдим итсә, керем аның төзүчеләрендә генә үсәчәк, ә сез акчаны югалтачаксыз.
4. Онлайн рецензияләрне өйрәнегез. Бертөрле уңай җаваплар күпме? Алар ялган булырга мөмкин. Сезгә бирелгән мәгълүмат өчен критик булырга тырышыгыз. Әгәр компания сезнең сорауларга турыдан-туры җавап бирмәсә, мәгълүматны яшерсә яки сезгә басым ясаса, бу компания эшчәнлегенең ышанычлылыгы һәм законлылыгы турында уйланырга сәбәп.
5. Документларны өйрәнегез. Беренче чиратта компаниянең тулы исемен һәм реквизитларын тикшерегез-бу килешүдә, оешма сайтында, Россия Банкы һәм Федераль салым хезмәте реестрында күрсәтелгән. Хәтта минималь аермалар да сезне алдарга тырышу турында сөйләргә мөмкин. Компаниянең нинди бурычларны үз өстенә алуын һәм әгәр ул аларны үтәмәсә, нәрсә булачагын укыгыз. Бәлки, бу вакытта ук компания белән эш итәргә ярамый икәне ачыкланыр.
6. Пирамидаларга беркайчан да югалта алмаган акча салмагыз. Инвестицияләр һәрвакыт билгеле бер куркынычлар белән килә, хәтта иң ышанычлылары да бозылырга мөмкин.
7. Сезгә акча түләячәк яңа катнашучыларны җәлеп итүгә нигезләнгән системада катнашмагыз. Мондый пирамидалар законсыз гамәлләр тудыра, һәм законны бозып, сез үзегез алдауда катнаша аласыз.
8. Акча салганчы һәрвакыт профессионалларга – финанс аналитикларына, юристларга яки мөстәкыйль консультантларга мөрәҗәгать итегез. Алар сезгә инвестиция детальләрен аңларга булышачак һәм тәҗрибә һәм белемгә нигезләнгән күрсәтмәләр бирәчәк.
Шуны онытмагыз: керем түләү яки башка файда китерү җәлеп ителгән акчалар һәм (яки) башка мөлкәт хисабына инвестиция һәм (яки) башка законлы эшкуарлык яки җәлеп ителгән акчаларны һәм (яки) башка мөлкәтне куллану белән бәйле башка эшчәнлек булмаганда башкарыла торган акчаларны яки башка мөлкәтне җәлеп итү буенча эшчәнлек өчен административ җаваплылык каралган (ст.14.62 административ хокук бозулар турында Россия Федерациясе кодексы) һәм җинаять җаваплылыгы (Россия Федерациясе Җинаять кодексының 172.2 маддәсе).